เมื่อกล่าวถึง Software ทางด้าน BI หรือ Software ด้าน Visual Analytics โปรแกรม Tableau Desktop ก็น่าจะเป็นหนึ่งในชื่อที่หลายๆ คนกล่าวถึง เนื่องจากเป็น Software ที่ได้รับความนิยมจากผู้ใช้งานในอันดับต้นๆ เลยก็ว่าได้ แต่การจะเข้าไปเรียนรู้การใช้งาน Tableau Desktop นั้น อาจจะเป็นเรื่องยุ่งยากสำหรับผู้ใช้งานทั่วไป เพราะตัวโปรแกรมนั้นทาง Tableau ให้เราทดลองใช้งานได้เพียง 14 วัน ซึ่งคงไม่เพียงพอสำหรับการเรียนรู้ของผู้ใช้งานทั่วไป วันนี้เราจะมาแนะนำให้รู้จักกับ Tableau Desktop Public edition ซึ่งเป็นโปรแกรมที่ Tableau ให้เราใช้งานได้ฟรี สามารถนำมาใช้ในการเรียนรู้การใช้งานโปรแกรมได้ เหมือนการใช้งาน Tableau Desktop ตัวปกติ มาดูกันว่า ตัวโปรแกรมมีอะไรให้ใช้งานได้บ้าง และมีข้อจำกัดย่างไร
Tableau Desktop Public Edition
Tableau Desktop Public Edition เป็นโปรแกรมสำหรับสร้าง Visualization ที่มีฟังก์ชันการทำงานคล้าย Tableau Desktop Edition ปกติ (ตัวที่ต้องเสียค่าใช้จ่าย) โดยตัว Tableau Desktop Public edition นั้นสามารถ Download มาใช้งานได้ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย และตัวโปรแกรมก็มีหน้าตาเหมือนกับเวอร์ชันปกติทุกอย่าง ดังนั้นเราจึงสามารถใช้ Tableau Public (ขอเรียกสั้นๆ นะครับ) ในการฝึกฝนเรียนรู้การใช้งานโปรแกรมได้เช่นเดียวกับเวอร์ชันเต็ม จึงเหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการฝึกใช้งานก่อนจะซื้อตัวเต็มมาใช้งาน หรือ สำหรับน้องๆ ที่กำลังอยากจะ Upskill. ของตัวเอง แต่ไม่พร้อมที่จะเสียค่าใช้จ่ายในการซื้อ License ตัวเต็มมาใช้งาน

ข้อจำกัดของ Tableau Public
เนื่องจากเป็นโปรแกรมที่ใช้งานได้ฟรี ดังนั้นตัวโปรแกรมก็จะมีข้อจำกัดอยู่หลายๆ ประการ ดังนี้
1. ตัวโปรแกรมจะรองรับเฉพาะแหล่งข้อมูล หรือ Data source ที่อยู่ในรูปแบบของ File ข้อมูล เช่น Excel, CSV, Txt, JSON เป็นต้น และรองรับแหล่งข้อมูลจาก Google Sheets, OData และ Web Data Connector เท่านั้น

2. ไม่สามารถบันทึกไฟล์ Workbook ลงบนเครื่องของผู้ใช้งานได้ ในการใช้งานต้องบันทึกลงบน Tableau Public cloud นั่นคือ ในการใช้งานจำเป็นต้องเชื่อมต่ออินเตอร์เน็ตตลอดเวลา

3. ไฟล์รายงาน หรือ Workbook ที่บันทึกไปที่ Tableau Public Cloud นั้น จะถูกเผยแพร่เป็นสาธารณะ ผู้ใช้งานทั่วไปสามารถค้นหาข้อมูลของเราได้ ดังนั้นในการใช้งานกับข้อมูลที่มีความสำคัญ แนะนำให้เข้าไปปิดการแสดงผลของรายงานใน Setting ของ User ก่อนที่จะบันทึกไฟล์ขึ้นไป

ข้อดีของ Tableau Public
1. อันแรกก็แน่นอนว่าตัวโปรแกรมนี้ เราสามารถ Download และใช้งานได้ฟรี
2. โปรแกรมที่ได้มา มีฟังก์ชันต่างๆ เหมือนโปแกรมเวอร์ชันปกติ และมีการอัพเดทอย่างต่อเนื่องเช่นเดียวกัน ดังนั้นเราสามารถเรียนรูปการใช้งานจากโปรแกรม Tableau Public แล้วนำไปต่อยอดกับ Tableau Desktop ได้ทันที
3. มี Tableau Public cloud ซึ่งเป็น Cloud service ที่สามารถใช้งานได้ฟรี (สมัครโดยใช้ Free Email ได้) สามารถใช้เก็บรายงาน หรือ Workbook ที่สร้างจาก Tableau Public (รวมถึง Workbook จาก Tableau Desktop ปกติด้วย) ปัจจุบันมีพื้นที่ให้ใช้งาน 10GB ต่อ User และมีการเพิ่มฟีเจอร์แก้ไขรายงานบน Tableau Public cloud ได้ด้วย ซึ่งจะช่วยให้เราแก้ไขรายงานผ่าน Web browser ได้

4. เนื่องจาก Tableau Public cloud นั้น เป็นแหล่งรวมผู้ใช้งาน Tableau ที่ต้องการแชร์แนวคิด และรูปแบบรายงานที่สร้างด้วย Tableau Public ดังนั้นเราจึงสามารถเข้าไปดูรายงานที่ผู้ใช้งานอื่นแชร์ไว้ได้ สามารถดูแนวคิด รูปแบบการนำเสนอ รวมไปถึงวิธีการเขียนสูตรคำนวณ (กรณีที่ผู้พัฒนาอนุญาติให้ Download ไฟล์ Workbook) ได้อีกด้วย

5. สามารถใช้ในการแชร์รายงานแบบ Public โดยการ Embed ลงบนหน้าเว็บ หรือ ส่ง Link ไปยังผู้รับได้ตามต้องการ ดังตัวอย่างด้านล่างเป็นหน้ารายงานที่แชร์อยู่บนเว็บของบริษัท R&D BI ท่านสามารถเข้าชมได้จาก Link https://rdbi.co.th/2019/11/tableau-sample-dashboard/

การ Download โปรแกรม Tableau Public
สำหรับท่านที่ต้องการ Download โปรแกรมเพื่อนำมาใช้งาน สามารถเข้าไปที่ https://public.tableau.com/ จากนั้นคลิกที่ Create เลือก Download Tableau Desktop Public Edition

ระบบจะพามาหน้า Download โปรแกรม คลิกที่ Download Tableau Public จากนั้น กรอกข้อมูลของท่านลงไป ส่วนของ Email สามารถระบุเป็น Free Mail ได้ครับ (Tableau เก็บเป็นข้อมูลเฉยๆ) เสร็จแล้วคลิกที่ Download the app จากนั้นก็รอจนโปรแกรม Download เสร็จเรียบร้อย

จะได้ไฟล์สำหรับติดตั้งโปรแกรมดังภาพ ให้ทำการติดตั้งโปรแกรมตามปกติ เมื่อเสร็จแล้วก็พร้อมใช้งานครับ

เมื่อเปิดโปรแกรมขึ้นมา ก็จะพบกับหน้า Connect Data source ของโปรแกรม ซึ่งจะมีให้เปลือกเฉพาะแหล่งข้อมูลที่อยู่ในรูปแบบของไฟล์เท่านั้น ท่านสามารถทดลองนำข้อมูลเข้ามาใน Tableau Public เพื่อทดลองสร้างกราฟ หรือ รายงานได้ตามต้องการ

ในบทความนี้จะยังไม่กล่าวถึงขั้นตอนการใช้งานนะครับ (รอติดตามในบทความถัดไปนะครับ) แต่จะขออธิบายในภาพรวมของการใช้งานให้เข้าใจกันก่อน เพื่อประกอบการตัดสินใจเรียนรู้ของแต่ละท่าน
การสมัครใช้งาน Tableau Public Cloud
เนื่องจากในการใช้งาน Tableau Public จำเป็นต้องมีบัญชี Tableau Public Cloud สำหรับใช้ในการบันทึกไฟล์ Workbook หรือ ไฟล์รายงานที่สร้างขึ้น การสมัครใช้งานนั้นเราสามารถทำได้โดยไปที่ https://public.tableau.com/ จากนั้นคลิกที่ Sign Up for Tableau Public แล้วกรอกข้อมูลสำหรับสร้าง ID ลงไป โดย Email ที่ใช้สมัคร ต้องเป็นเมลล์ที่ใช้งานได้จริงๆ (ใช้ Free Email ได้ครับ)

เสร็จแล้ว ระบบจะส่ง Link สำหรับยืนยันการสร้างบัญชี ไปที่ Email ที่ระบุไว้ ให้คลิกที่ Link ใน Email เพื่อยืนยันการสมัครใช้งาน

เมื่อดำเนินการเรียบร้อย เราก็สามารถ Login เข้าใช้งาน Tableau Public Cloud ได้เลย โดย Tableau Public Cloud จะมีพื้นที่ให้เราใช้งาน 10GB สามารถแชร์รายงานบนหน้า Profile ของเรา หรือ จะนำ Link ไปแสดงบนหน้าเว็บไซต์ก็ได้
นอกจากนี้ยังสามารถสร้าง และ แก้ไขหน้ารายงานบน Tableau Public Cloud ได้โดยตรง

การบันทึก หรือ อัพโหลดรายงานมาที่ Tableau Public
ในการบันทึกไฟล์ที่สร้างจาก Tableau Public จำเป็นต้องบันทึกไปที่ Tableau Public Cloud โดยเมื่อสร้างรายงานเรียบร้อย เมื่อต้องการบันทึก ให้เลือกเมนู File แล้วเลือก Save to Tableau Public จากนั้น ระบุชื่อบัญชีของ Tableau Public Cloud ที่ต้องการเก็บรายงาน

จากนั้นระบุชื่อรายงานตามต้องการ

การตั้งค่าที่จำเป็นสำหรับ Tableau Public Cloud
ในกรณีที่เราต้องการใช้งาน Tableau Public โดยไม่ต้องการแชร์ข้อมูลทั้งหมดกับผู้ใช้งานคนอื่น เราจำเป็นต้องเข้าไปตั้งค่าการทำงานของหน้า Profile ของเราก่อนว่า เราจะแชร์ข้อมูลอะไรให้กับผู้เยี่ยมชมบ้าง (ควรดำเนินการก่อนนำไฟล์รายงานเข้ามาใน Public Cloud)
บนหน้า Tableau Public Cloud ให้คลิกที่ภาพ Profile ของผู้ใช้งาน จากนั้นเลือกเมนู Setting จากนั้นเลือกหากเมนู Visualization Permissions แล้วเอาเครื่องหมายออกจากหัวข้อ Allow Downloads and Copies (อนุญาติให้ Download ตัวไฟล์ Tableau Workbook) และ Show Published Visualization on Profile (ต้องการแสดงตัวรายงานที่อัพโหลดแล้วบนหน้า Profile หรือไม่)

แนะนำให้เลือกกำหนดแบบ ไม่ให้ Download ไฟล์ Workbook และไม่แสดงรายงานบนหน้า Profile หากมีรายงานใดต้องการเปลี่ยนเงื่อนไขการแสดงผล ก็สามารถกำหนดที่ตัวไฟล์รายงานได้
กรณีต้องการให้บางรายงาน แสดงบนหน้า Profile ก็สามารถกำหนดที่ตัวไฟล์นั้นๆ ได้ โดยไปที่รายงานที่ถูกซ่อนอยู่ จากนั้นคลิกที่จุด 3 จุด ท้ายชื่อรายงาน จากนั้นเปลี่ยนค่า Show Viz on Profile เป็น On หน้ารายงานนี้ก็จะแสดงบนหน้า Profile ผู้เยี่ยมชมก็จะสามารถเข้าดูรายงานได้

กรณีที่ต้องการซ่อนรายงานที่เคยแสดงผลบนหน้า Profile ก็จะใช้ขั้นตอนคล้ายกันคือ คลิกที่จุด 3 จุด บนชื่อรายงานที่ต้องการซ่อนการแสดงผล จากนั้นปลี่ยนค่า Show Viz on Profile เป็น Off รายงานก็จะไม่แสดงบนหน้า Profile ของเราตามที่ต้องการ

การซ่อนรายงาน จะเป็นการปิดไม่ให้รายงานแสดงบนหน้า Profile และ ซ่อนตัวรายงานจากการค้นหาของผู้ใช้งานในระบบ Tableau Public Cloud แต่ Link ของรายงาน ยังสามารถใช้งานได้ตามปกติ นั่นคือ แม้เราจะซ่อนรายงานจากหน้า Profile เราก็ยังสามารถแชร์รายงานไปยังผู้ใช้งาน หรือ บนหน้าเว็บที่เราต้องการได้
*ทั้งนี้ แม้ว่าระบบจะมีการซ่อนตัวรายงานจากการแสดงผล และจากระบบค้นของของ Tableau Public Cloud แต่จากที่ได้ทดสอบมา พบว่า หากมีเรา Link ของรายงานที่อยู่บน Tableau Public Cloud เราจะยังสามารถเข้าถึงตัวรายงานนั้นได้ แม้ว่าเจ้าของไฟล์จะสั่งซ่อนไฟล์ก็ตาม ดังนั้นไม่แนะนำให้ใช้กับข้อมูลที่มีความสำคัญนะครับ
การแก้ไขรายงานบน Tableau Public
เมื่อเราบันทึกรายงานบน Tableau Public Cloud เราสามารถทำการแก้ไขรายงานบน Service Cloud ได้เลย โดยไม่จำเป็นต้องเปิดผ่าน Tableau Public โดยในหน้า Report View ให้คลิกที่ปุ่ม Edit แล้วระบบจะแสดงหน้าจอโปรแกรมเหมือน Tableau Desktop Public Edition ดังภาพ โดยเราสามารถใช้งานเหมือนโปรแกรมบนเครื่องของเราได้ทันที

การแชร์รายงานไปยังผู้ใช้งาน หรือ Web site
เราสามารถแชร์รายงานจาก Tableau Public ไปยังผู้ใช้งาน หรือ Embed ลงบนหน้าเว็บไซต์ สามารถทำได้โดยไปที่หน้า Report view จากนั้นคลิกที่ปุ่ม Share แล้วเลือก Option ในการแชร์ตามต้องการ

การหาไอเดียในการทำ BI Report
Tableau Public Cloud นั้น เป็นแหล่งรวมของคนที่ชื่นชอบในการทำ Visualization จากข้อมูลในรูปแบบต่าง ที่เราสามารถเข้ามาค้นหาไอเดียในการทำรายงาน ไอเดียในการนำเสนอข้อมูลในรูปแบบต่าง แน่นอนว่าทุกรายงานถูกสร้างจาก Tableau Public
เมืื่อเราเข้าสู่เว็บไซต์ https://public.tableau.com ในหน้าแรกของเว็บจะเป็นการแสดง Tableau Report ตามหมวดหมู่ต่างๆ ให้เราเลือกเข้าชม

เมื่อคลิกเข้าชมรายงานที่สนใจ ก็จะเห็นรายงานในรูปแบบ Interactive Dashboard ที่ผู้พัฒนาได้ออกแบบไว้ เราสามารถทดลองคลิกดูข้อมูล เพื่อดูแนวคิดการออกแบบรายงานได้ตามต้องการ นอกจากนี้ เมื่อเราคลิกที่ปุ่ม Download เราสามารถเลือก Download ข้อมูลมาเก็บไว้ได้ (ข้อมูลนี้จะขึ้นกับเจ้าของรายงานว่ายินยอมให้เรา Download อะไรได้บ้าง)

จะเห็นว่า Tableau Public นั้น มีฟังก์ชันการทำงานที่น่าสนใจหลายประการ ถือว่าเป็นเครื่องมือที่สามารถนำมาใช้ในการฝึกฝนการใช้งานโปรแกรมได้ดีไม่แพ้โปรแกรมตัวเต็มเลยทีเดียว แต่ในบทความนี้ ผมคงต้องขอตัดจบเพียงเท่านี้ก่อนนะครับ (เนื้อหาเริ่มยาวมากแล้ว) เอาไว้ในครั้งหน้าจะมาแนะนำวิธีใช้งาน Tableau Public ในการสร้างรายงาน สำหรับผู้เริ่มต้นให้อ่านกันนะครับ หากมีข้อสงสัย หรือต้องการสอบถามเพิ่มเติมสามารถติดต่อได้ทาง Fanpage หรือ Line@ RDBI ได้ครับ